Najwyższa Izba Kontroli z własnej inicjatywy przeprowadziła kontrolę firmy ElectroMobility Poland odpowiedzialnej za stworzenie Polskiego Samochodu Elektrycznego „Izera”. Szczegółowych wyników nie podano ze względu na tajemnice chronione ustawowo, ale gromy posypały się na głowę premiera Mateusza Morawieckiego, któremu wytknięto wydanie 250 milionów złotych na przejęcie spółki przez Skarb Państwa.
Aby fabryka ruszyła, musimy wydać jeszcze kilka miliardów złotych.
ElectroMobility Poland pod lupą NIK
Spis treści
Działanie premiera określono mianem „nierzetelnych i niosących za sobą ryzyka co do gospodarności wydatkowania środków publicznych”. Wszystko dlatego, że projekt zakładał pozyskanie środków niezbędnych do osiągnięcia celu, ze źródeł, które nie były pewne. Mówiąc wprost: Skarb Państwa wyłożył pieniądze na inicjatywę, która może umrzeć, bo nie zdoła zgromadzić środków na dalszy rozwój. Dodajmy, że Skarb Państwa to w rzeczywistości pieniądze z portfeli podatników, czyli nasze.
W Kancelarii Prezesa Rady Ministrów przyjęto na wiarę – kontynuuje NIK – że EMP te pieniądze zdobędzie, choć nie jest to pewne nawet na dzień zakończenia kontroli Izby (sierpień 2022). Dodajmy, że mówimy o kwocie kilku miliardów złotych, obecnie szacuje się, że rozruch fabryki i rozpoczęcie masowej produkcji będzie kosztować około 6 miliardów złotych, tymczasem podatnicy przelali ElectroMobility Poland zaledwie 500 milionów złotych.
Teren pod budowę fabryki Polskiego Samochodu Elektrycznego „Izera” we wrześniu 2022 roku. W tle: Elektrownia Jaworzno III
To nie wszystko: Kancelaria Premiera nie zdecydowała się na kontrolę w spółce, chociaż w momencie podpisywania umowy przejęcia/dofinansowania wiadomo już było, że ElectroMobility Poland nie dotrzymuje harmonogramu. W sierpniu 2022 roku kluczowa pozycja harmonogramu o nazwie Rozwój produktu i fabryki wynosiła zaledwie 4 procent wartości założonej! (źródło) To tak, jakby w ostatniej minucie egzaminu pisemnego ktoś właśnie odebrał kartkę z pytaniami i się na niej podpisał.
Opóźnieniu trudno się dziwić, skoro do wczoraj, 19 września, można było składać oferty w przetargu na dzierżawę działki od Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Mówimy o dokładnie tym terenie w Jaworznie, na którym miała stanąć fabryka Polskiego Samochodu Elektrycznego „Izera”. ElectroMobility Poland zakładała, że przejmie ją w pierwszym kwartale 2023 roku, zatem tylko na tym etapie poślizg wynosi co najmniej 6-9 miesięcy.
Opóźnienia generowane przez ElectroMobility Poland powodują, że ucieka nam szansa
Konkluzja Najwyższej Izby Kontroli jest druzgocąca dla EMP i jej prezesa, Piotra Zaremby. Prezes NIK zwrócił uwagę, że opóźnienia w projekcie sprawiają, że rynkowa szansa, o której wielokrotnie słyszeliśmy od szefa firmy, ulegnie dezaktualizacji. Ten wzrost ryzyka może przełożyć się na dostępność finansowania albo jego cenę, czyli już nie tylko o sukcesie, lecz w ogóle o obecności produktu na rynku.
Kancelaria Premiera była świadoma problemów dostrzeżonych przez NIK, gdy zadecydowała o drugim dofinansowaniu ElectroMobility Poland kolejnymi 250 milionami złotych. Premier Mateusz Morawiecki musiał o tym wiedzieć, ponieważ podczas dzisiejszej konferencji prasowej oficjalnie przejęzyczył się, by ostrzec Polaków przed kolejnymi rządami Prawa i Sprawiedliwości:
Chcemy przypomnieć o tym, jak wielkim zagrożeniem jest powrót rządów Prawa i Sprawiedliwości do władzy – ostrzegał premier Mateusz Morawiecki na porannej konferencji prasowej. Kontynuując wystąpienie, powiedział: – Te wybory i stawka tych wyborów jest ogromna.
Nota od redakcji Elektrowozu: to smutne, że o najciekawszym polskim projekcie motoryzacyjnym od dziesięcioleci piszemy ostatnio wyłącznie w kontekście problemów, złego zarządzania i wydatkowania naszych pieniędzy.